UX تجربه کاربری چیست و 6 ابزار طراحی کاربری رایگان

تجربه کاربری یا UX چیست؟

همانطور که گفته شد UX مخفف کلمه user experience به معنای تجربه کاربری است. اگر بخواهیم خیلی ساده به تعریف تجربه کاربری بپردازیم بهتر است مثالی برای شما مطرح نماییم. تصور کنید که شما صاحب یک سایت فروشگاهی هستید که دارای رابط کاربری زیبا و طراحی جذابی است. همچنین محصولات شما هم قیمت و کیفیت خوبی دارند؛ اما زمانی که مشتری به صفحه محصول وارد می‌شود و قصد خرید دارد باید تا پایین صفحه اسکرول کند تا دکمه خرید را بیابد. در این شرایط ممکن است مشتری در نیمه راه بیخیال شود و تجربه کاربری مناسب برای او رقم نخورد.

بنابراین تجربه کاربری یا UX را می‌توان تجربه و ذهنیتی که کاربران از خدمات، محصولات و سایت شما دارند تعریف نمود. این مفهوم همچنین رابطه نزدیکی با سئو سایت شما داشته و می‌تواند بازدید و رتبه سایت را ارتقا بخشد.

هنگامی که کاربر نتواند به آسانی به محصول و خدمتی که به دنبال آن است دست یابد، یا در هنگام تصمیم، گزینه موردنظر او در نزدیک‌ترین مکان ممکن در دسترس او نباشد، بدون شک UX لذت بخشی از کار با سرویس شما نخواهد داشت. تجربه کاربری یا UX به مجموعه‌ای از احساسات، برداشت‌ها و واکنش‌های کاربر در زمان استفاده یا انتظار استفاده از یک سیستم، محصول و یا خدمات اطلاق می‌گردد. این تعریف در واقع توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی (ISO) در قسمت 210 از استاندارد ISO-9241 ارائه شده است. تجربه کاربری دارای سه عامل اصلی است:

کاربر: شامل اولویت‌ها، اهداف، توانایی‌ها، انتظارات و نیازها و شخصیت یک فرد است.
سامانه: شامل ویژگی‌های ظاهری، عملکردی و فنی یک سیستم، محصول یا خدمات است.
زمینه استفاده: شامل محیط اجتماعی، فیزیکی و فرهنگی است که کاربر در آن محیط با سامانه درحال تعامل است.

طراح تجربه کاربری UX Desing کیست؟

طراحان UX صرفا طراحان وب و کدنویس نیستند. به افرادی که طراحی تجربه کاربری را انجام می‌دهند، طراح تجربه کاربری یا UX Designer می‌گویند. این طراحان باید احساست و هیجانات کاربران را در نظر بگیرند سپس اقدام به طراحی UX نمایند. برای رقم زدن بهترین تجربه کاربری و طراحی مراحل تجربه کاربری خوب، باید از یک طراح UX حرفه‌ای برخوردار باشیم. طراح تجربه کاربری شخصی است که قدرت تجزیه و تحلیل بالایی داشته و بتواند با شناسایی نیازهای کاربران، راهکارهایی برای حل مشکلات آن‌ها طراحی کرده و بهترین تجربه را در مسیر تعامل کاربران با سیستم بوجود آورد.

در واقع یکی از مهم‌ترین وظایف طراح تجربه کاربری، توجه به رفتار کاربران است تا بتواند با ابزارهای مختلف بهترین تجربه را برای کاربران رقم بزند. طراح رابط/تجربه کاربری (ui/ux) باید بتواند پیچیده‌ترین و ساده‌ترین تجربه‌های مختلف را برای کاربر ضمن ایجاد زیبایی جنبه ظاهری و بصری ایجاد کند.

وظایف طراح تجربه کاربری چیست؟

همانطور که گفته شد طراح تجربه کاربری فردی است که باید با توجه به انتظارات، نیازها و رفتارهای کاربران، محصولات دیجیتال را طراحی نماید. هدف طراح UX ایجاد محصولاتی کاربردی است که کار کردن با آن‌ها آسان و جذاب باشد و کاربران بدان نیاز داشته باشند. طراح تجربه کاربری وظایف و مسئولیت‌های مختلفی دارد. در ادامه قصد داریم شما را با وظایف طراح تجربه کاربری آشنا کنیم:

جمع آوری اطلاعات و تحقیقات بازار و محصول

یکی از مهم‌ترین مراحل تجربه کاربری، تحقیقات بازار و محصول و جمع‌آوری اطلاعات است. در این مرحله از UX، طراح تجربه کاربری باید بازار هدف و رقبای خود را تحلیل و شناسایی کند و از مشکلات، نیازها و فرصت‌های موجود در بازار آگاه باشد تا بداند چگونه محصولی با مزیت رقابتی خاص طراحی کند.

برای انجام تحقیقات محصول و بازار، طراح UX از ابزارها و روش‌های مختلفی نظیر تجزیه و تحلیل رقبا، بررسی روندها، تعیین شرایط موفقیت، تعریف مشکل و ارزش پیشنهادی و ایجاد مدل‌های کسب و کار استفاده می‌کند.

ایجاد شخصیت و سناریو نویسی

یکی دیگر از وظایف طراح کاربری ایجاد شخصیت و سناریونویسی می‌باشد. در این مرحله طراح UX باید با اهداف کاربران را شناسایی نماید. بدین صورت که کاربران هدف چه اشخاصی هستند، چه اهداف، نیازها، توانایی‌ها و انتظاراتی دارند، چه الگوها و رفتارهایی را در پی استفاده از محصول دارند و با چه چالش‌ها و مشکلاتی روبرو هستند.

بدین‌منظور، طراح UX ابزارها و روش‌های گوناگونی را برای خلق شخصیت و سناریونویسی بکار می‌برد. سناریو در واقع داستانی از تعامل کاربر با محصول است که جزئیاتی از قبیل مکان، زمان، فعالیت‌ها و نتایج و اهداف را شامل می‌شود.

معماری اطلاعات

یکی از مراحل طراحی سایت یا اپلیکیشن، معماری اطلاعات است که به دسته‌بندی و سازماندهی اطلاعات در یک سامانه اطلاعاتی خواهد پرداخت. هدف از این مرحله از UX آن است که کاربران به آسانی و به سرعت بتوانند اطلاعات مورد نیاز خود را بیابند و با تعامل خوبی با سامانه برقرار نمایند.

معماری اطلاعات شامل عناصری از قبیل برچسب‌گذاری، ناوبری، جستجو، ساختار و محتوا است. معماری اطلاعات باید براساس رفتارها و نیازهای کاربران، اطلاعات مرتبطی را به‌منظور طراحی چارچوبی مطلوب ارائه نماید.

ساخت وایرفریم

برای نمایش طرح کلی یک اپلیکیشن یا صفحه وب، ساخت وایرفریم روشی است که به طراحان کمک می‌کند تا طرح‎بندی، ساختار، معماری اطلاعات، عملکرد، جریان کاربر و رفتارهای مورد نظر را تعیین می‌کند. وایرفریم‌ها عموما بدون جزئیات رنگی، گرافیکی و تصویری بوده و فقط اندازه و مکان عناصر را مشخص می‌کنند.

این روش UX می‌تواند به صورت دستی و یا با ابزارهای دیجیتالی طراحی شود و به عنوان ابزاری ارتباطی میان طراحان، توسعه‌دهندگان و مشتریان به‌منظور تسهیل ایده‌های خلاقانه و بازخورد کاربر عمل می‌کند.

نمونه سازی از وظایف طراح UX

یکی دیگر از وظایف طراح کاربری، نمونه‌سازی است که فرآیندی به‌منظور ساخت نمونه‌ای از سامانه یا محصول است که امکان تعامل با کاربران را ایجاد می‌کند. طراحان UX بواسطه نمونه‌سازی می‌توانند ایده‌هایشان را به شکل عملی بررسی کنند و بازخورد کاربران را نیز بدست آورند.

نمونه‌سازی در مراحل مختلف توسعه محصول می‌تواند انجام گیرد و میزان عملکرد و جزئیات نمونه تفاوت داشته باشد. این مرحله می‌تواند به شکل کاغذی، سناریویی، فیزیکی یا دیجیتالی باشد و به طراحان در شناسایی و رفع نقص‌ها و مشکلات طراحی و ارائه محصولی بهتر کمک کند.

تست محصول

تست محصول یکی از وظایف طراح تجربه کاربری است که به تولیدکنندگان و طراحان کمک می‌کند تا متوجه شوند یک محصول چگونه بوسیله افزایش زمان کارکرد تغییر می‌کند، به چه صورت با شرایط و محیط مختلف سازگار است، چه عملکرد و ویژگی‌هایی دارد و چگونه بوسیله کاربران بکار می‌رود. این تست می‌تواند به شکل کمی و یا کیفی بوده و از روش‌های مختلفی نظیر تست مفهوم، تست تضمین کیفیت، تست بازار، تست رگرسیون، تست A/B و تست کاربر استفاده نماید.

این مرحله از UX، به تولیدکنندگان و طراحان این امکان را می‌دهد که محصولاتی را به بازار وارد کنند که براساس انتظارات و نیازهای کاربران باشند و بازدهی بالایی را به دنبال داشته باشند.

تفاوت طراح رابط/تجربه کاربری (ui/ux)

دو مفهوم طراح رابط/تجربه کاربری (ui/ux) در زمینه طراحی محصولات دیجیتالی مرتبط اما متفاوت با هم هستند. همانطور که تا به اینجا ذکر شد UX مخفف User Experience یه معنای تجربه کاربری است و مجموعه‌ای از ادارک، احساسات و رفتارهای کاربران را در زمان استفاده از یک محصول شامل می‌شود. UX نشان دهنده کاربردی بودن و جذابیت محصول از دیدگاه کاربر است و بر عملکرد محصول تمرکز دارد.

UX شامل اجزایی از قبیل تحقیقات بازار و شناخت نیازهای کاربران است و سعی دارد احساسات کاربران را درمقابل استفاده از یک محصول یا سایت خوشایند نماید.

حال UI مخفف User Interface به معنای رابط کاربری است که به مجموعه‌ای از المان‌های بصری و ظاهری محصول اشاره دارد. UI حول تعامل کاربران با محصولات می‌چرخد و اجزای هنری بیشتری را شامل می‌گردد که مرتبط با احساس و ظاهر تجربه کاربر است. UI به صورت خاص با سایت‌ها و محصول‌های دیجیتال و توانایی مردم در رابطه با استفاده از آن مرتبط است و معطوف به جنبه‌های ظاهری محصول و زیبایی آن می‌شود.

برای درک بهتر تفاوت طراح رابط/تجربه کاربری (ui/ux) می‌توان گفت UX شامل مواردی از قبیل چیدمان صفحات، نحوه ساختاردهی منو، روند خرید محصول و قابلیت جستجو می‌شود. UI نیز شامل تایپوگرافی، رنگ‌بندی، انتخاب فونت، طراحی آیکون‌ها و دکمه‌ها و استفاده از ویدیوها و تصاویر است.

اجزای تجربه کاربری

تجربه کاربری دارای اجزا و بخش‌های مختلفی است که در مراحل طراحی تجربه کاربری سایت باید به همه آنها توجه کرد؛ زیرا هر کدام اهمیت و کاربرد مختص به خود را دارد. در ادامه به شناسایی اجزای تجربه کاری می‌پردازیم:

طراحی تعاملی INTERACTION DESIGN

این بخش مربوط به شکل‌گیری روش‌های تعامل کاربارن با محصول است. هدف از طراحی تعاملی بوجود آوردن یک تجربه کاربری سریع، آسان و لذت‌بخش می‌باشد. طراحی تعاملی شامل مواردی از قبیل نمایش‌های بصری، کلمات، زمان و رفتار، اشیا فیزیکی و فضا و صدا می‌باشد. این قسمت به طراحان این امکان را می‌دهد که با بکارگیری اصول طراحی، تکنولوژی‌های مدرن و روش‌های نوآورانه، تجربه کاربری منحصربفرد و جذابی را برای کاربر بوجود آورد.

در واقع این بخش به عنوان پلی میان کاربر و محصول نقش مهمی در ارتقای موفقیت و کیفیت محصول یا خدمات دیجیتال دارد.

طراحی رابط کاربری USER INTERFACE DESIGN
طراحی رابط کاربری UI یکی دیگر از زیر مجموعه‌های طراحی تجربه کاربری است. با بکارگیری نمادهای دیداری مانند رنگ‌ها، دکمه‌ها، تصاویر و … می‌توانید بهترین تجربه را برای کاربر خود فراهم کنید. همچنین شما با استفاده از طراحی رابط کاربری می‌توانید نیازها و احساسات کاربران خود را شناسایی کنید و کاری کنید که از ارتباط با سیستم شما لذت ببرد.

دسترس پذیری ACCESSIBILITV

زمانی برای یک کاربر تجربه خوبی از سایت یا اپلیکیشن شما ثبت می‌شود که به دنبال هرچه که بگردد، در بهترین و کوتاه‌ترین مکان در دسترس باشد. ممکن است به دلیل عدم وجود پشتیبانی مرورگر، خوانا نبودن متن یا به علت کوچیک بودن بیش از اندازه به خوبی به سایت شما دسترسی پیدا نکند و این امر برای کاربران تجربه خوبی ایجاد نمی‌کند و باعث می‌شود کاربر قید ارتباط با سایت شما را بزند.

در واقع این بخش به معنای آن است محصول برای تمامی کاربران صرف نظر از شرایط و توانایی‌های آن‌ها قابل استفاده باشد.

کاربردپذیری USABILITY

کاربردپذیری یک عامل بسیار مهم، برای بررسی کیفیت محصول شما محسوب می‌شود. هرچقدر یک محصول یا سیستم از نمادهای طراحی زیبا و جذاب بهره‌مند باشد، اما کاربردی نداشته باشد هیچ فایده‌ای نخواهد داشت. شما باید به کاربران خود چیزی ارائه بدهید که بتواند مشکل او را حل کند. کاربردپذیری اکثرا به قسمت‌های کاربردی بودن و عملکرد یک محصول اشاره دارد.

سعی کنید همیشه مشکلات کاربردپذیری را حل کنید تا از شکست سایت یا محصول خود جلوگیری کنید.

معماری اطلاعات در UX

اطلاعات اهمیت بسیار زیادی دارد. هرچه اطلاعات مورد نیاز کاربران را ساده‌تر در اختیارشان قرار بدهید تجربه بهتری برای آنها ایجاد کرده‌اید. معماری اطلاعات عبارت است از سازماندهی اطلاعات و محتوا به صورت قابل دسترس؛ معماری اطلاعات با هدف سازماندهی محتوا به صورتی است که، کاربران به سادگی خود را با عملکرد محصول وفق داده و به موارد مورد نیاز خود دست یابند.

کارشناسان و طراحان AI به بخش هایی تمرکز می‌کنند که آن قسمت نیاز کاربران رفع کند. چون اولویت این حوزه رضایت کاربران است. همچنین ساختار آن به نوع محصول که برای کاربران ارائه می‌کند بستگی دارد.

طراحی بصری در طراحی کاربری UX

طراحان در طراحی بصری از ابزار های مختلف مانند تصویر سازی‌ها، عکس‌ها، فضا، قالب‌ها و رنگ ها برای بهبودی تجربه کاربری استفاده می‌کنند. طراحی به صورت ذاتی عناصر گرافیکی را در خود جای می‌دهند، طراحان رابطه کاربری باید زبان تصویر را هم درک کنند. همچنین رنگ، ابعاد و شکل نیز از فاکتور ها تاثیرگذار در طراحی بصری می‌باشد.

ویژگی های طراحی تجربه کاربری

طراحی تجربه کاربری برای هر محصول یا سایت باید منحصر به فرد باشد. مفهوم UX چیزی فراتر از یک عامل می‌باشد. برای ایجاد یک تجربه کاربری خوب باید ویژگی های نیز در نظر گرفته شود. در این مطب ما شما را با مهم‌ترین ویژگی‌های تجربه کاربری که باید در طراحی سایت برای رضایت کاربر در نظر گرفته شود را آشنا می‌کنیم:

مفید باشد

اگر محصول برای کاربر مفید نباشد و او را به هدفش نرساند آن محصول ارزش ورود به عرصه بازار را ندارد. کاربران تمایل به هدر دادن زمان خود صرف محتواهای بیهوده را ندارند. اگر آنها کاربران را به سرعت به اهدافشان نرسانند، کاربران از آن‌ها هیچ استفاده‌ای نمی‌کنند. پس محتوای محصول نباید کپی باشد و باید بتواند نیاز کاربران را به سرعت برآورده کند.

قابل استفاده باشد

وب‌سایت یا سیستمی که خدمات یا محصولی را ارائه می‌دهند باید آسان و قابل استفاده باشند تا کاربران بتوانند به راحتی توسط آن به هدف خود برسند. یک وب‌سایت باید، موثر و کارآمد باشد و نحوه کار کردن با آن به سادگی انجام شود. همچنین سیستم باید امکان رفع خطا و عیب‌یابی را فراهم کند.

در دسترس بودن

در دسترس بودن بدین معناست که محصول یا محتوا به راحتی پیدا و دریافت شود و دسترسی به آن آسان باشد. شما هنگام طراحی باید توانایی همه افراد را درنظر بگیرید، تا مبتدی‌ترین افراد نیز بتوانند از آن استفاده کنند.

قابل اعتماد بودن

امروزه همه افراد دنبال محصولات و برندهای قابل اعتماد هستند. یکی از عوامل اساسی در تجربه کاربری که باعث می‌شود کاربران در سایت بمانند جلب اعتماد آنها است. کاربران باید احساس کنند که در محیطی امن هستند و با آن محیط غریبه نیستند. همچنین داشتن محیط امن و محتوای با کیفیت از راه‌های جلب اعتماد کاربران می‌باشد.

قابل جستجو باشد

در این قسمت کاربران باید بتوانند به راحتی محصول یا خدمات شما را پیدا کنند. اگر در زمینه‌ای دنبال چیزی بگردنند و آن را پیدا نکنند بدون شک از آن صرف نظر می‌کنند. کاربران باید بتوانند به راحتی از سیستم یا وب‌سایت شما استفاده کنند و محصول یا محتوای خود را جستجو کنند. محصول یا خدمات شما باید همیشه در دسترس و قابل جستجو باشد و نیاز کاربران را فراهم کند.

مطلوب باشد

محصول شما باید از نظر زیبایی هم جذاب باشد و به راحتی قابل تفسیر باشد. طراحی باید تا حد امکان هدفمند باشد. کاربران علاوه قیمت و کارایی، به کیفیت آن نیز توجه می‌کنند و توجه به این عوامل می‌تواند باعث ایجاد تغییرات شگفت‌انگیز در فرایند طراحی UX شود.

مراحل طراحی تجربه کاربری

طراحی تجربه کاربری یک فرایند مهم است باید مراحل آن به درستی و به‌ترتیب انجام شود تا بتوانید به نتیجه مطلوب و دلخواه خود برسید. در این قسمت می‌خواهیم مراحل طراحی تجربه کاربری را ارائه بدهیم:

استراتژی

برای اینکه فعالیت‌های یک سازمان یکپارچه سازی‌شود، باید از استراتژی استفاده کنید. استراتژی به معنی تعیین هدف و طرح برنامه‌ای برای رسیدن به آن می‌باشد. شما باید در استراتژی خود تمامی موارد را بررسی کنید و هدف ماهیت وجود سازمان را تعریف کنید. استراتژی به سازمان‌ها کمک می کند تا بتوانند منابع محدود خود را در راستای هدف خود بکار بگیرند. فراموش نکنید که هیچ‌کاری بدون استراتژی به نتیجه نمی‌رسد.

تحقیقات

برای اینکه یک تجربه کاربری مطلوب برای سایت خود ثبت کنید، باید به خوبی روی نقاط ضعف و قوت محصول یا خدمات خود تحقیق کنید. علاوه‌بر این‌ها شما باید نیاز و سلایق کاربران خود را بشناسید و تحقیقات بازاری قوی داشته باشید.

طراحی اولیه

در این مرحله از ایجاد تجربه کاربری شما باید مسیری که کاربران طی می‌کنند و اقدامات احتمالی را روی کاغذ بکشید، تا متوجه شوید از ابتدا تا انتهای مسیر قرار است چه اتفاقی رخ بدهد و چه تجربه کاربری در انتظار کاربران است.

تولید اولیه

در این قسمت باید براساس طرح اولیه یک نمونه به صورت آزمایشی انجام بدهید تا بتوانید در مرحله ارزیابی و تست، مشکلات آنها را برطرف کنید و به نسخه پایانی آن نزدیک شوید.

ارزیابی و تست

در این مرحله از UX باید نمونه اولیه را ارزیابی کنید تا بتوانید مشکلات موجود در آن را شناسایی کنید و نمونه نهایی آن‌ را وارد بازار کنید، تا مشکل کمتری را به همراه داشته باشد.

انتشار محصول نهایی

در صورتی که ارزیابی را انجام دادید و مشکلات آن را برطرف کردید؛ شما می‌توانید محصول نهایی خود را به اشتراک بگذارید تا براساس بازخوردها، به آن بهبود ببخشید.

ابزارهای طراحی تجربه کاربری

در این بخش قصد داریم ابزارهای محبوب و دسترس‌پذیر کاربران Ux بررسی می‌کنیم. این ابزارها فقط منحصر به متخصصان تجربه کاربری نیست، بلکه توسعه دهندگان طراحی تعاملات نیز می ‌توانند با آنها کار کنند. این ابزارها شامل موارد زیر می‌باشند: